Barnevelder Henk van Beek vertelt het bevrijdingsverhaal van zijn ouders

Het is zondagmiddag 15 april 1945 op als mevrouw Van Beek op het Barneveldse landgoed Gelkenhorst net klaar is met het melken van de koeien. In het donker ziet ze nog net een paar soldaten in vreemde pakken weglopen. Het geeft haar een angstig gevoel, de laatste dagen is de spanning voelbaar, want de Canadezen zijn in aantocht. Op het erf is een paar dagen geleden een Duitser in burgerkleding doodgeschoten, die zich over wilde geven.

Henk van Beek is de zoon van mevrouw Van Beek. Omdat zijn moeder vorig jaar is overleden, vertelt hij haar verhaal. Hij zal dat ook doen tijdens fietsritten die in de bevrijdingsweek – van 3 tot en met 8 mei – op stapel staan langs de tankroute van de bevrijders in de omgeving van Barneveld en Voorthuizen.

Tijdens de oorlog was de boerderij van de familie Van Beek op landgoed Gelkenhorst een belangrijk punt. Vanaf de Valkseweg werd Barneveld bevrijd en later ook Voorthuizen.

Van Beek: ,,De vreemde soldaten die mijn moeder zag lopen, bleken de volgende dag Canadese verkenners te zijn. Toen ze haar zagen, hebben ze direct gezegd dat het gezin de kelder in moest, het werd gevaarlijk terrein voor burgers. Natuurlijk heeft mijn moeder dat direct gedaan, maar op den duur gingen mijn vader en moeder regelmatig kijken of spulletjes boven heel bleven. Door de koestalraampjes tuurden ze naar buiten of ze het Duitse kanon zagen dat in de buurt stond. Ze konden het niet laten om te kijken wat er ging gebeuren. Tijdens de beschietingen heeft mijn vader zelfs nog geprobeerd om het paard uit de stal te halen. Dat paard is doodgeschoten en mijn vader heeft het overleefd.”

De tanks van de Canadezen werden in die nacht allemaal achter de boerderij opgesteld. Het geluk van de Canadezen lag op het dak van de familie Van Beek. ,,Ze hadden een verkennerspost op het dak. Aan de Valkse kant zat een schoorsteen. Als je plat op het dak lag, keek je keek zo over de nok heen en kon je helemaal tot aan het Julianaplein kijken.”

Bij de houtwal, aan de overkant van het land van de familie Van Beek stond een kanon van de Duitsers gecamoufleerd opgesteld. Eén van de Canadese verkenners kon zich achter de nok zo opstellen dat hij de Duitsers precies in de gaten kon houden. Op deze manier werd op het juiste moment het seintje aan de troepen gegeven om tot de aanval over te gaan.

,,Een verkennerstank werd vooruit gestuurd’’, vertelt Van Beek. ,,Die is toen van de weg afgeschoten en via een boom in de sloot terecht gekomen. Het gevaarte heeft daar nog weken gelegen. Toen was het de beurt aan de andere tanks. Met zeven tanks kwamen de Canadezen om de boerderij heen rijden. De Duitsers wisten gewoon niet waar ze moesten kijken en op wie ze als eerste moesten schieten. De tanks begonnen het kanon te beschieten. Er was een kans van één op de miljoen, maar er is een Engelse granaat in de loop van dat Duitse kanon terecht gekomen. Toen is dat ding uit elkaar geklapt. Het is een groot wonder dat die granaat precies daar terecht kwam. Als dit niet was gebeurd, was onze boerderij zeker beschoten.”

Na de bevrijding van Barneveld bleven de Canadezen nog enige tijd rond de boerderij. Van Beek: ,,Ze hebben aan de Gelkenhorsterweg zelfs nog een vliegveldje gehad. De verhalen die mijn moeder vertelde over de oorlog waren zó anders dan die van mijn vader. Een vrouw beleeft het vanuit een heel ander perspectief. Zij was angstig, vertelde veel over de kelder waar ze in hebben gezeten. Aan de andere kant vond ze het ook wel fijn om de Canadezen te helpen, vooral toen ze op een dag eieren kookte voor die mannen, daar waren ze zo gelukkig mee. Natuurlijk kregen ze in het leger wel goed te eten, maar een ei was iets wat ze al tijden niet hadden gehad.”

Vader Van Beek had stoere verhalen, vertelt zijn zoon. ,,Zo waren er nog twee soldaten die eruit wilden stappen. Zij zijn op een avond bij mijn ouders de boerderij binnengedrongen en hebben hun geweren bij mijn vader ingeleverd, zo bang waren ze dat de anderen erachter zouden komen. Mijn vader is toen de Canadezen gaan halen, die de mannen hebben weggeleid en gevangen hebben genomen.”

De littekens van de bevrijding door de Canadezen zijn op de boerderij van Van Beek nog steeds zichtbaar: ,,Aan de zijkant stond een put waar een Canadese tank doorheen is gezakt. Later klom de tank weer omhoog en heeft ie de muur flink beschadigd.”

Ook de innerlijke littekens bleven. ,,Mijn moeder heeft wel eens verteld over een gewonde Duitser die ze hadden gevonden. Ze hadden hem meegenomen naar de andere kant van de boerderij. Zijn lichaam was helemaal kapot. Ze hebben hem een sigaret gegeven en toen was hij weg. Die dingen bleven bij mijn moeder op haar netvlies staan.”

Van Beek vindt het heel bijzonder dat hij de verhalen van zijn ouders mag vertellen. ,,Mijn moeder is in februari 2009 overleden. Ze had het gedurig over de oorlog. Het heeft zo’n impact op haar leven gehad. Ze zag de wreedheden van de oorlog, die ontstond doordat Hitler de macht over Europa wilde hebben. Nu is Europa één geheel en het is veel makkelijker gegaan, door met elkaar te praten. Dat kost geen mensenlevens.”

De stichting Voorthuizen Liberation 1945 houdt in de bevrijdingsweek – maandag 3 mei tot en met zaterdag 8 mei – onder meer fietsritten langs de tankroute die de Candadezen in 1945 hebben afgelegd. Onderweg zijn er videopresentaties en toelichtingen van ooggetuigen. Meer informatie op de websites www.voorthuizenliberation1945.nl en www.oudbarneveld.nl.Henk van Beek op de plek op het voormalige landgoed Gelkenhorst, waar een Duits kanon stond, dat in april 1945 door Canadese tanks kapot werd geschoten.